Komplo teorileri daha eğlenceli tabi de biraz da bilimsel-eleştirel baksak nasıl olur? Bilinçaltı kavramının kendisi bile gayet tartışmalıyken, pratikte ne gibi bir etkisi, yansıması vardır. Nasıl bir mekanizması vardır? soruları halen ortada tam anlamıyla cevaplanamamış gizemler olarak dururken...
Bir defa burda sözü geçen veya geçmeyen ama bu konu her ele alındığında sıklıkla gündeme gelen birçok örnek sadece "seçici algıya güzel bir örnek" veya "tamamlama"dan ibaret. Bunların dışında özellikle reklam amaçlı bu yöntemin kullanılması ne çok yeni ne de çok gizli bir şey. Fakat şu soruyu kimse sormuyor. Subliminal mesaj olarak bir cinsel obje göstermek veya falanca firmanın logosunu sergilemek pratikte ne kadar işe yarar? Birçok kulaktan dolma bilgi var, sinema pop-corn gibi. Oysa rahatlıkla bunun grup psikolojisi, gelenek kaynaklı bir dürtü, sosyal kabul görme arzusu kaynaklı bir hareket olduğunu da söyleyebilirim. "Sinemada mısır yenir. Kola içilir" bu bir klişedir. Subliminal mesaj gizlenecek kadar detaylı görüntü işleyecek teknoloji yokken de insanlar sinemada patlamış mısır yiyip kola içiyorlardı. Aynı şekilde çocuklara müstehcen görüntüleri sublimal mesaj olarak vermek mesela ne gibi bir pratik etki doğurur? Bu bahsettiğimiz çocuk kaç yaşında? Eğer henüz cinsellik kavramını tanımamış, öğrenmemiş bir çocuktan bahsediyorsak böyle bir resim görse ne olur görmese ne olur. Çok klasik bir örnek var malum. Şu paylaştığım resimde sizler bizler "samimi bir çift" görüyoruz oysa küçük çocuklar orada yalnızca yunuslar görüyor. Cinsel içerikli bir kare resim görse ne olacak? Henüz zihninde buna dair bir şema, bir tanımlama yok ki. Gördüğü şeyi ya başka bir şemaya başka bir şekle benzetip kodlayacak ya da anlamsız bulup hiç belleğine almayacak. Yok eğer bahsettiğimiz cinsellik kavramını bir şekilde tanımış, şematize etmiş yaşta bir çocuksa yine aynı soruyu soruyoruz, böyle bir imge görmesi onda ne etki bırakacak? Sapık mı olacak bu çocuk? Nedir yani? Zaten çocuk o kavramı bir kez tanıdıktan sonra subliminal mesajların çoook masum kalacağı birçok çağrışıma, bir çok imaya dayanan görsel-işitsel medyanın bombardımanı altında büyüyor. Ne anlam ifade eder ki bu?
Hepsini geçtim. Diyelim ki evet bu tür simgeleri bilinçaltına hitap edecek şekilde vermek anlamlı olsun. Kabul ettik. Bunun etkisi ne kadardır? Bizi gerçekten bir şeylere sevk edebilecek kadar güçlü bir mekanizma mıdır? Buna dair tek bir somut delile, akademik çalışmaya rastlamadım ben. Sadece komplo teorilerine ve laf-ü güzaf sınıfından muhabbetler var bolca. Kısacık bir süre içinde anlamlı kodlamaya tabi tutamadığımız veriler bile bir daha geri çağrılamayacak şekilde uçup giderken görme duyumuzun ve görme merkezimizin işleme kapasitesini aşan bir aralıkta sunulan bir görsel uyarıcının irademizi etkileyecek kadar etki üretmesi gerçekten mümkün mü?
Subliminal mesaj aktarmak gerçekte ne gibi bir pratik getiri sağlar mesajı üretene? Bu soruya gerçekçi ve delillere dayanan bir cevap aramak sanki daha anlamlı gibi geliyor bana.
