- Mesajlar
- 783
ERZURUMLU İBRAHİM HAKKI
MARİFETNAME
VÜCÜT YAPISI KARAKTERE TESİR EDER
Kim ki boyudur tavîl —
Sâde dil olur cemil. (Boyu uzun
olanların kalbi saf ve temiz olur).
Kim ki boyu dir kasir —
Hilesi vardır kesir. (Kısa boylu olanların
hileleri, aldatmaları çoktur).
Kim ki vasat boyludur —
Âkil ve hoş huyludur. (Orta boylu
olanlar akıllı ve hoş huylu olurlar).
Kim ki saçı sert olur —
Akılla cüret bulur. (Sert saçlı olan akılla
atılganlığı bulur).
Kim ki saçı nerm olur —
Ebleh ve bî şerm olur. (Saçı yumuşak
olan sâf ve utanması az olur).
Kim ki saçı sarıdır —
Kibr-ü gazab kâridir. (Saçı sarı olanın
işi, kibirlenme ve kızgınlıktır).
Kim ki saçıdır kara —
Sabrı var anı ara. (Siyah saçlı olan
sabırlıdır, onu ara).
Kumral ise saç güzel — Sahibidir bî
bedel. (Kumral saç güzeldir, sahibi
bedelsizdir).
Saçı az olan latîf —
Oldu arif ve zarif. (Saçı az olan,
lûtufkâr, bilgiç ve nazik olur).
Saçı çok olsa zenin —
Fehmi az olur anın. (Saçı çok olan
kadının, anlayışı az olur).
Başı küçük aklı az —
Olsa ona deme raz. (Başı küçük olanın
aklı azdır, gizli şeyin varsa ona
söyleme)
Yassı ise fark-ı ser —
Sahibi çekmez keder. (Başının tepesi
yassı olan keder (üzüntü) çekmez).
Cild-i seri berk olan —
Hayreder, etmez ziyan. (Başının derisi
ince olan, hayır yapar, zarar vermez).
Akraâ olma yakın —
Bed huy olur pek sakın. (Kel adama
yaklaşma, kötü huylu olur, ondan
sakın).
Cebhesi dayyık olanın —
Dayk olur hülku anın. (Alnı dar olanın
içi de dar, sıkıntılı olur.
Yumru olursa cebin —
Sahibi zişt ve gabin. (Alnı yumru olan,
çirkin ve kaim kafalı olur).
Cebhesi olan arız —
Bed huy olur çün marîz. (Alnı enli olan
kötü huylu olur, çünkü hastadır).
Mu'tedil olsa cebin —
Sahibini bil emin. (Alnı normal olanı,
emin (güvenilir) bil).
Cebhesi bî Çin olan —
Kâhil olur bi güman. (Alnı buruşuksuz
olan, şüphesiz tembel olur.
Cebhesi uzundur fehîm —
Az ise olmuş kerîm. (Alnı uzun olan
anlayışlı, az ise cömert olur).
Kaş arası Çin olan — Ğam yüküdür ol
heman. (Kaşlarının arası buruşuk
olan, üzüntü yükünü taşır.
Üzni kebir olsa bol — Câhil ve kâhildir
ol. (Kulağı çok büyük olan, bilgisiz ve
tembel olur).
154
Üzni küçük uğrudur —
Evsat olan doğrudur. (Küçük kulaklı
eğri, orta (normal) kulaklı doğru olur).
İnce olan kaş ucu — Fitnedir işi gücü.
(Kaşının ucu ince olanın, işi gücü
fitnedir 'karıştırmak').
Kaşta çok olan kılı — Mükesser olur
gussalı.
(Kaşının kılları çok olanın, üzüntüleri
de çok olur).
Kaşı açık doğrudur — Çatma ise
uğrudur.
(Kaşı açık olan doğrudur, çatma olan
eğridir)
İnce kaş olur cemil — Kibre tavîli delil.
(ince kaşlı güzel olur, uzunu ise kibirli
olmanın delilidir).
Kaşı mukavves olan — Dilber olur her
zeman.
(Kaşı yay gibi olan, her zaman güzel
olur).
Göz çukur olsa kalil — Olmuş o kibre
delil.
(Göz az çukur (aralığı az) olursa, o,
kibirli olmaya delildir).
Çeşmi siyehtir mutV — Çeşmi kızıldır
şeci'.
(Siyah gözlüler itaatli, kızıl gözlüler
cesur olur).
Gözleri göktir lebib — Leyk ela gözlü
edîb.
(Gök gözlü olan zeki, ela gözlü olan
edepli, terbiyeli olur).
Çeşmi küçüktür hafif — Çeşmi
büyüktür zarif.
(Küçük gözlü hafif, büyük gözlü zarif,
narin olur).
Didesi yumru hasut — Evsat olandır
vedût.
(Gözü yumru olan, kıskanç, orta olan
dost olur).
Çeşmi kıpık oldu şeyn — Bakışı süst
oldu ziyn.
(Yarı kapalı göz (göz kırpmak) ayıp,
bakışı miskince (yorgunca) olur).
Ad vere olma yakın — Sık bakan olmaz
emin.
(Köre yakın olma, sık bakan, emniyetli
olmaz).
Şaşıya etme nazar — Kim sana eğri
bakar.
(Gözü şaşı adama bakma, çünkü o
sana eğri bakar).
Çeşmi güleçtir güzel — Kirbiği sık bî
bedel.
(Güleş gözlü olan güzeldir, kirpiği sık
olan bedelsizdir).
Vechi büyüktür alıl — Kibre küçüktür
delil.
(Büyük yüzlü olan illetlidir, küçük yüz
ise kibirlenmeye delüdir).
Vechi eriktir muhîl — Etli olandır sakil.
(ince yüzlü sevimli, kaim yüzlü hor
(sevimsiz) olur).
Vechi pek uzun olan — Lâf ile söyler
yalan.
(Uzun yüzlü olanlar yalancı olurlar).
Kim ki turştur yüzü— Teih olur ekser
sözü.
(Ekşi yüzlü, somurtkan olanların,
sözlerinin çoğu acı olur).
Vechi müdevver gerek — Bedirden
enver gerek.
(Yuvarlak yüzlüler Ay'dan daha nurlu
olur).
Çok mütebessim olur — Anı gören
kâm olur.
(Böyleleri çok güleş olur, onu gören
muradını alır).
Benzi kızıldır edib — Esmer olandır
lebib.
(Benzi kızıl olan terbiyeli, esmer olan
da zeki olur).
Benzi sarıdır aül — Esvede mail muhil.
(Benzi sarı olan illetli, siyaha çalan da
tevekkelli olur).
Gözlen gök eşkar ak — Olsa andan ol
İrak.
(Gök ve kızıl ak gözlü olsa, ondan uzak
dur).
Levni olan mu'tedil — Hem ağ olur
hem kızıl.
(Rengi normal olan, hem beyaz hem
kızıl olur).
Enf eğer olsa dırâz — Sahibidir fehmi
az.
(Burnu uzun olanın idraki (anlayışı) az
olur).
Enf eğer olsa kasır — Havf olur anda
kesir.
(Kısa burunlu olanlar, fazla korkak
olur).
Enf ucu ger olsa top — Sahibi olur
turûb.
(Burun ucu top olan turub (neşeli)
olur).
Enf ucu ağza yakın — Olan adamdan
sakın.
(Burun ucu ağzına yakın olan
adamdan sakın).
Sakbe-ı eneb olsa bol — Kibir ve
hasad dolmuş ol.
(Burun delikleri geniş olanın içi kibir ve
kıskançlıkla doludur).
Olsa kılıklı kanad — Cem' ola kahr-ü
inâd.
(Burun kanatları dar olan kişide,
küsme ve inad toplanmıştır).
Enfi kim olsa arız — Şehvet iledir
marîz.
(Kimin burnu enli ise o, şehvet
hastalığına tutuktur).
Enfi o kim eğridir — Himmet anın
fikridir.
(Burnu eğri olanın düşüncesi, işi
başarıya vardırmaktır).
Ağzı küçüktür güzel — Lâkin olur pür
vecel.
(Küçük ağızlı güzel ve fakat çok korkak
olur).
Ağzı büyüktür şeci' — Eğri olandır
şeni'.
(Büyük ağızlı cesur, eğri ağızlı kötü
olur).
Ağzı gibidir zenın — Hey'et-i bıdî anın.
(Kadının tenasül âletinin şekli, ağzı
gibidir).
Ğunneli söz olsa ger — Kibirden oldur
haber.
(Genizden söylenen sözler,
kibirlenmeden olsa gerek).
Savt-ı dakik er kişi — Şehvet-i zendir
işi.
(ince sesli erkeklerin işi, kadına şehvet
duymaktır).
Er kişi sesli zenan — Ekseri söyler
yalan.
(Erkek sesli kadınların çoğu yalan
söyler).
Sözde kim olsa seri' — Fehmidir anın
refi'.
(Çabuk konuşan, ince anlayışlıdır). M
Kim ki sesidir kaba — Himmeti var
merhaba.
(Kaba sesli olanın himmeti, gayreti var
merhaba).
Sesi çatal olsa o can — Halka eder bed
güman.
(Çatal sesli olan, halktan kötülük
geleceğini sanır).
Handesi çok olsa ha — Umma sen
ondan haya.
(Fazla gülenden haya (utanma),
umma).
Yüz güleç ve söz leziz — Olsa o candır
aziz.
(Yüzü güleş, sözü tatlı olan insan
azizdir, sevilir).
Yufka ve ahmer dudak — Sahibi anlar
sebak.
(Yufka ve kırmızı dudaklı olan dersi
(söyleneni) iyi anlar).
Şiffe galiz olsa bil — Sahibi muğzıb
sakil.
(Bil ki kalın dudaklının kızgınlığı
ağırdır).
Dişleri iri olan — İşler ol ekser yaman.
(iri dişliler, çok defa yaman işler
yapar).
Mutedil olan dişi — Sıdk-u safadır işi.
(Normal dişi olanların işi, hoş ve
doğrudur).
Nükheti hoş olanın — Hülku de hoştur
anın.
(Kokusu hoş olanın, huyu da güzeldir
'hoştur').
İnce zekanli harif — Aklı da anın hafif.
(Çene kemiği ince olanın, aklı da hafif
olur). I
Ger zekan enli olur — Sahibi gılzat
bulur.
(Enli çenenin sahibi kaba olur).
Mutedil olsa zekan — Âkil olur hem
hasan.
(Çenesi normal olan akıllı ve güzel
olur).
Lihye tavil olsa ger — Sahibidir bı
hüner.
(Uzun sakallı kişi hüner siz olur).
Lihyesi sıktır sakil — Sohbeti eyler tavîl.
(Sık sakallı kişi kabadır; sohbetini de
(konuşmasını da) uzatır).
Riş siyah ve katıl — Oldu zekâye delil.
Siyah ve az sakallı olmak zekâya
delildir).
Köse ki hiç rişi yok — Anın olur mekri
çok.
(Hiç kılı olmayan köse adamın hilesi
çok olur).
Olsa değirmi sakal — Sahibidir pür
kemâl.
(Sakalı değirmi olanın kemâli de
çoktur).
Olsa kafası arız — Humkiledir ol marîz.
(Enît kafalı olan, ahmaklık illetine
tutuktur).
Boynu olan çok dıraz — Rüşdü anın
olur az).
(Boynu çok uzun olanın, olgunluğu az
olur).
İnce ki gerdan olur — Sahibi nâdân
olur.
(Boynu ince olan, cahil olur).
Boynu galiz olsa ol — Rüz-ü şeb olur
ekül.
(Boynu kalın olan, gece gündüz yiyici
(obur) olur).
Boynu olursa kasır — Hilesi olur kesir.
(Boynu kısa olanın hilesi çok olur).
Boynu olan mû'tedil — Hayır iledir
müştağil.
(Boynu normal olan kişinin işi iyilik
yapmaktır).
Her yeri evsat olan — Dilber olur bi
gülman.
(Her yeri orta (normal) olan, şüphesiz
ki güzel olur).
Geri kalan beden organlarının şekil ve
biçimlerini bildirir.
Omuzu sivri olan — Düzd (hırsız) olur
işler yaman.
(Eğri omuzlu kişi, eğrilik olur işi).
Kısa omuz eblehin — Düşkün omuz
esfehin.
(Kısa omuzlu sâf, düşük omuzlu zevke
çok düşkün (aşağılık) olur).
Sâidi eğri kasır — Olsa olur şerir.
(Baldırı eğri ve kısa olan şirret
(doğuşken) olur).
Ger küçük oldusa el — Bî bedel olur
güzel.
(Eller küçük olursa değerli ve güzel
olur).
Isbı-î olan uzun — Ehl-i hüner zü
fünûn.
(Parmakları uzun olan hünerli ve
ma'rifetli olur).
tsbı-î yumuşak olan — Zirek olur- bî
güman.
(Parmakları yumuşak olan, şüphesiz
zeki olur).
Züfrü arız olmasa — Sevanı subh-ü
mesâ.
(Tırnağı enli olmayanı, gece gündüz
sev).
Tırnağı yumru çizik — Olsa o bilmez
yazık.
(Tırnağı yassı ve düz olsa, olur desti
(el) uz). N
Sadrı çıkık olanın — Hülku da beddir
anın.
(Göğüsü çıkık olanın huyu, tabiatı da
kötü olur).
Sadrı eğer olsa dar — Gam yer o leyl-
ü nahar.
(Göğüsü dar olan, gece gündüz
üzüntü duyar).
Sine arız olsa — Gönlü hiç olmaz
melül.
(Göğüsü enli olanın gönlü, hiç
üzüntülü olmaz).
Sadır ve omuzdaki kıl — Cür'ete olmuş
delil.
(Göğüs ve omuzdaki kıl atılganlığın
delilidir).
Sedy-i zen olsa keb'ır — Şehveti oldur
kefil
(Memeleri büyük olan kadının şehveti
çok olur
Sedy-i ger olsa tavîl — Anda lebendir
katil,
(Memesi uzun olan kadının südü az
olur).
Sedy-i zen olsa sağır — Şir olur anda
kesir.
(Memeleri küçük olan kadının südü
çok olur).
Sütlü memeli velüd — Zevcinedir ol
vedüd.
(Memeleri sütlü ve doğurucu kadının
sevgisi kocasınadır).
Mû'tedil olsa meme — Zevci hem anı
eme.
(Kadının memesi normal olursa kocası
onu emer).
Lahmi mülayim olan — Tende olur
lutf-ü can.
(Yumuşak etli olan tende cana yakınlık
olur).
Lahmi olan hoş latîf — Oldu arîf ve
zarif.
(Hoş ve lâtif etli olan ince ve nazik
olur).
Lahmi olan pek katı — Oldu kavi
gılzatı.
(Eti çok katı olanın kabalığı da kuvvetli
olur).
Arkası yassı kişi — Oldu sefahat işi.
(Sırtı yassı olan kişinin işi sefahat
(zevke düşkün) olur).
Zahrı arız olanın — Kuvveti çoktur
anın.
(Sırtı enli olanın kuvveti çok olur).
Ger beli ince olur — Şekli yerince olur.
(ince belli olanın şekli çok güzel olur).
Arkada bittiyse kıl — Şehvete olmuş
delil.
(Sırtı kıllı olan, şehvetli olur).
Batni büyüktür gabi — Bottu küçük
çelebi.
(Karrnı büyük olan az kavrayışlı, küçük
olan da titiz olur).
Batni büyük hem kasır — Bed huy olur
pek asır.
(Karnı büyük ve kısa olanın huyu kötü
ve pek çetin olur).
Ânede bitmezse kıl — Vahşî olur tabî
bil.
(Kasığı kılsız olanın huyu vahşî
(yabanî) olur).
Uyluğu enli olan — Tembel olur bî
güman.
(Uyluğu enli olanın tembel olduğu
şüphesizdir).
Âleti olan sağîr — Oldu reşid ve habîr.
(Âleti küçük olan, olgun ve bilici olur).
Âleti olan tavîl — Humkuna olmuş
delil.
(Âletinin uzun oluşu, kişinin
ahmaklığına delildir).
Ger zeker olsa azîm — Malikidir pek
leîm,
(Tenasül âleti büyük olan erkek, çok
alçak, pinti huylu olur).
Olsa büyük husyeteyn — Hamilidir
pehlivan.
(Yumurta torbası büyük olan erkek
pehlivan olur).
Bıdı' ger olsa sağır — Sahibe sidir
hatır.
(Tenasül âleti küçük olan kadının hatırı
sayılır, beğenilir).
Olsa mülehhem kebir — Şehvet-i
zendir kesir.
(Tenasül âleti etli ve büyük olan kadın,
çok şehvetli olur).
Fahzi olan pek tavil — Şehveti olur
kalil.
(Bacağı çok uzun olanın şehveti az
olur).
A'reç olan bir kıçı — Kibr-ü hasattır işi.
(Bir kıçı topal olanın işi gücü
kibirlenme ve kıskançlıktır).
Rükbesi olan büyük — Yüklenir o hayli
yük.
(Dizi büyük olan epey yük yüklenir).
Sakı galiz olanın — Olmaya lütfü anın.
(Baldırı kalın olanın lûtfu, merhameti
olmaz).
Ka'bi mulahham zeni — Şiveli adet
anı.
(Ökçesi etli olan kadını, güzel huylu
say). ,
Ökçesi yufka olan — Dilber olur bî
güman.
Ökçesi yufka olan kadın, şüphesiz
güzel olur).
Ökçesi kalın o merd — Oldu şecaatte
fert.
(Ökçesi kalın olan erkek, cesur ve
atılgan olur).
Ayağı enli kişi — Cevr-ü cefâdır işi.
(Ayağı enli olan kişinin işi, zahmet ve
işkencedir).
Ger uzun olursa pa — Sahibidir pür
haya.
(Ayağı uzun olanın hayası (utangaçlığı)
çok olur).
tsbai olan uzun — Fehm iledir pür
fünûn.
(Uzun parmaklıların anlayışı, fenleri
(kavrayışı) çok olur).
Hatvası dar olanın — Cünbişi hoştur
anın.
(Kısa adım atanların yürüyüş ve
hareketleri hoş olur).
Çünkü hır âmân olur — Akıl ana
hayran olur.
(Çünkü sallanarak yapılan yürüyüşe
akıl hayran olur).
Âdâmı öldürür o reftârı — Mürdi ihya
eder o güftârı.
(O türlü yürüyüşü adamı öldürür, o
konuşması ölüyü canlandırır).
Hüsn-i zenâne delil — Otuz iki resm
bil. (Kadının güzelliğini belirten 32
resim olduğunu bil). Dört yeri lâzım
siyah — Sâç-ü kaş, kirpik, göz ah.
(Dört yeri siyah olması lâzım, saçı, kaşı
ve âh kirpikleri).
160
Dört yeri ak olan zeyn — Levn-ü diş-ü
zufr-ü ayın.
(Kadının dört yeri beyaz ola, teni, diş,
tırnak ve gözü).
Dört yeri lâzım kızıl — Hadd-ü leb-ü
üsse, dil.
(Dört yerinin kırmızı olması lâzım :
Yanak, dudak, diş eti ve dil).
Dört yeri vâsi' gerek — Kaş-u göz,
sine, göbek.
(Dört yeri geniş olmalı: Kaş, göz,
göğüsf ve göbek).
Dört yeri dayk ola derç — Enf-ü
simâh, ibt ve ferç.
(Dört yeri dar olmalı: Burun, kulak,
koltukaltı ve tenasül âleti).
Dördü kebir ola niyz — Sedy-ü serin
bıd' ve diz.
(Dördü büyük olmalı: Meme, baş,
tenasül âleti ve dizi).
Dördü küçük olmalı — Enf, ağız, ayak
ve eli.
(Dördü küçük olmalı: Burun, ağız, ayak
ve eli).
Savt, beli ince hem — Şekli de bir nice
hem.
(Hem beli, sesi ince ve hem de şekli
nice olmalı).
Lahmi semin-u tarîy olmalı kıldan beri.
(Vücudu hem tavlı ve yumuşak ve hem
de kılsız olmalı).
Böyle kıyafetli ten — Olsa güzeldir o
zen.
(Bu şekildeki bir tenin sahibi olan
kadın güzeldir).
Böyle ki zen hûb olur — Hülkı de
mahbub olur.
(Böyle olan bir kadın hem güzel, hem
de huyu sevimli olur).
(Erzurumlu İbrahim Hakkı Efendi’den)
MARİFETNAME
VÜCÜT YAPISI KARAKTERE TESİR EDER
Kim ki boyudur tavîl —
Sâde dil olur cemil. (Boyu uzun
olanların kalbi saf ve temiz olur).
Kim ki boyu dir kasir —
Hilesi vardır kesir. (Kısa boylu olanların
hileleri, aldatmaları çoktur).
Kim ki vasat boyludur —
Âkil ve hoş huyludur. (Orta boylu
olanlar akıllı ve hoş huylu olurlar).
Kim ki saçı sert olur —
Akılla cüret bulur. (Sert saçlı olan akılla
atılganlığı bulur).
Kim ki saçı nerm olur —
Ebleh ve bî şerm olur. (Saçı yumuşak
olan sâf ve utanması az olur).
Kim ki saçı sarıdır —
Kibr-ü gazab kâridir. (Saçı sarı olanın
işi, kibirlenme ve kızgınlıktır).
Kim ki saçıdır kara —
Sabrı var anı ara. (Siyah saçlı olan
sabırlıdır, onu ara).
Kumral ise saç güzel — Sahibidir bî
bedel. (Kumral saç güzeldir, sahibi
bedelsizdir).
Saçı az olan latîf —
Oldu arif ve zarif. (Saçı az olan,
lûtufkâr, bilgiç ve nazik olur).
Saçı çok olsa zenin —
Fehmi az olur anın. (Saçı çok olan
kadının, anlayışı az olur).
Başı küçük aklı az —
Olsa ona deme raz. (Başı küçük olanın
aklı azdır, gizli şeyin varsa ona
söyleme)
Yassı ise fark-ı ser —
Sahibi çekmez keder. (Başının tepesi
yassı olan keder (üzüntü) çekmez).
Cild-i seri berk olan —
Hayreder, etmez ziyan. (Başının derisi
ince olan, hayır yapar, zarar vermez).
Akraâ olma yakın —
Bed huy olur pek sakın. (Kel adama
yaklaşma, kötü huylu olur, ondan
sakın).
Cebhesi dayyık olanın —
Dayk olur hülku anın. (Alnı dar olanın
içi de dar, sıkıntılı olur.
Yumru olursa cebin —
Sahibi zişt ve gabin. (Alnı yumru olan,
çirkin ve kaim kafalı olur).
Cebhesi olan arız —
Bed huy olur çün marîz. (Alnı enli olan
kötü huylu olur, çünkü hastadır).
Mu'tedil olsa cebin —
Sahibini bil emin. (Alnı normal olanı,
emin (güvenilir) bil).
Cebhesi bî Çin olan —
Kâhil olur bi güman. (Alnı buruşuksuz
olan, şüphesiz tembel olur.
Cebhesi uzundur fehîm —
Az ise olmuş kerîm. (Alnı uzun olan
anlayışlı, az ise cömert olur).
Kaş arası Çin olan — Ğam yüküdür ol
heman. (Kaşlarının arası buruşuk
olan, üzüntü yükünü taşır.
Üzni kebir olsa bol — Câhil ve kâhildir
ol. (Kulağı çok büyük olan, bilgisiz ve
tembel olur).
154
Üzni küçük uğrudur —
Evsat olan doğrudur. (Küçük kulaklı
eğri, orta (normal) kulaklı doğru olur).
İnce olan kaş ucu — Fitnedir işi gücü.
(Kaşının ucu ince olanın, işi gücü
fitnedir 'karıştırmak').
Kaşta çok olan kılı — Mükesser olur
gussalı.
(Kaşının kılları çok olanın, üzüntüleri
de çok olur).
Kaşı açık doğrudur — Çatma ise
uğrudur.
(Kaşı açık olan doğrudur, çatma olan
eğridir)
İnce kaş olur cemil — Kibre tavîli delil.
(ince kaşlı güzel olur, uzunu ise kibirli
olmanın delilidir).
Kaşı mukavves olan — Dilber olur her
zeman.
(Kaşı yay gibi olan, her zaman güzel
olur).
Göz çukur olsa kalil — Olmuş o kibre
delil.
(Göz az çukur (aralığı az) olursa, o,
kibirli olmaya delildir).
Çeşmi siyehtir mutV — Çeşmi kızıldır
şeci'.
(Siyah gözlüler itaatli, kızıl gözlüler
cesur olur).
Gözleri göktir lebib — Leyk ela gözlü
edîb.
(Gök gözlü olan zeki, ela gözlü olan
edepli, terbiyeli olur).
Çeşmi küçüktür hafif — Çeşmi
büyüktür zarif.
(Küçük gözlü hafif, büyük gözlü zarif,
narin olur).
Didesi yumru hasut — Evsat olandır
vedût.
(Gözü yumru olan, kıskanç, orta olan
dost olur).
Çeşmi kıpık oldu şeyn — Bakışı süst
oldu ziyn.
(Yarı kapalı göz (göz kırpmak) ayıp,
bakışı miskince (yorgunca) olur).
Ad vere olma yakın — Sık bakan olmaz
emin.
(Köre yakın olma, sık bakan, emniyetli
olmaz).
Şaşıya etme nazar — Kim sana eğri
bakar.
(Gözü şaşı adama bakma, çünkü o
sana eğri bakar).
Çeşmi güleçtir güzel — Kirbiği sık bî
bedel.
(Güleş gözlü olan güzeldir, kirpiği sık
olan bedelsizdir).
Vechi büyüktür alıl — Kibre küçüktür
delil.
(Büyük yüzlü olan illetlidir, küçük yüz
ise kibirlenmeye delüdir).
Vechi eriktir muhîl — Etli olandır sakil.
(ince yüzlü sevimli, kaim yüzlü hor
(sevimsiz) olur).
Vechi pek uzun olan — Lâf ile söyler
yalan.
(Uzun yüzlü olanlar yalancı olurlar).
Kim ki turştur yüzü— Teih olur ekser
sözü.
(Ekşi yüzlü, somurtkan olanların,
sözlerinin çoğu acı olur).
Vechi müdevver gerek — Bedirden
enver gerek.
(Yuvarlak yüzlüler Ay'dan daha nurlu
olur).
Çok mütebessim olur — Anı gören
kâm olur.
(Böyleleri çok güleş olur, onu gören
muradını alır).
Benzi kızıldır edib — Esmer olandır
lebib.
(Benzi kızıl olan terbiyeli, esmer olan
da zeki olur).
Benzi sarıdır aül — Esvede mail muhil.
(Benzi sarı olan illetli, siyaha çalan da
tevekkelli olur).
Gözlen gök eşkar ak — Olsa andan ol
İrak.
(Gök ve kızıl ak gözlü olsa, ondan uzak
dur).
Levni olan mu'tedil — Hem ağ olur
hem kızıl.
(Rengi normal olan, hem beyaz hem
kızıl olur).
Enf eğer olsa dırâz — Sahibidir fehmi
az.
(Burnu uzun olanın idraki (anlayışı) az
olur).
Enf eğer olsa kasır — Havf olur anda
kesir.
(Kısa burunlu olanlar, fazla korkak
olur).
Enf ucu ger olsa top — Sahibi olur
turûb.
(Burun ucu top olan turub (neşeli)
olur).
Enf ucu ağza yakın — Olan adamdan
sakın.
(Burun ucu ağzına yakın olan
adamdan sakın).
Sakbe-ı eneb olsa bol — Kibir ve
hasad dolmuş ol.
(Burun delikleri geniş olanın içi kibir ve
kıskançlıkla doludur).
Olsa kılıklı kanad — Cem' ola kahr-ü
inâd.
(Burun kanatları dar olan kişide,
küsme ve inad toplanmıştır).
Enfi kim olsa arız — Şehvet iledir
marîz.
(Kimin burnu enli ise o, şehvet
hastalığına tutuktur).
Enfi o kim eğridir — Himmet anın
fikridir.
(Burnu eğri olanın düşüncesi, işi
başarıya vardırmaktır).
Ağzı küçüktür güzel — Lâkin olur pür
vecel.
(Küçük ağızlı güzel ve fakat çok korkak
olur).
Ağzı büyüktür şeci' — Eğri olandır
şeni'.
(Büyük ağızlı cesur, eğri ağızlı kötü
olur).
Ağzı gibidir zenın — Hey'et-i bıdî anın.
(Kadının tenasül âletinin şekli, ağzı
gibidir).
Ğunneli söz olsa ger — Kibirden oldur
haber.
(Genizden söylenen sözler,
kibirlenmeden olsa gerek).
Savt-ı dakik er kişi — Şehvet-i zendir
işi.
(ince sesli erkeklerin işi, kadına şehvet
duymaktır).
Er kişi sesli zenan — Ekseri söyler
yalan.
(Erkek sesli kadınların çoğu yalan
söyler).
Sözde kim olsa seri' — Fehmidir anın
refi'.
(Çabuk konuşan, ince anlayışlıdır). M
Kim ki sesidir kaba — Himmeti var
merhaba.
(Kaba sesli olanın himmeti, gayreti var
merhaba).
Sesi çatal olsa o can — Halka eder bed
güman.
(Çatal sesli olan, halktan kötülük
geleceğini sanır).
Handesi çok olsa ha — Umma sen
ondan haya.
(Fazla gülenden haya (utanma),
umma).
Yüz güleç ve söz leziz — Olsa o candır
aziz.
(Yüzü güleş, sözü tatlı olan insan
azizdir, sevilir).
Yufka ve ahmer dudak — Sahibi anlar
sebak.
(Yufka ve kırmızı dudaklı olan dersi
(söyleneni) iyi anlar).
Şiffe galiz olsa bil — Sahibi muğzıb
sakil.
(Bil ki kalın dudaklının kızgınlığı
ağırdır).
Dişleri iri olan — İşler ol ekser yaman.
(iri dişliler, çok defa yaman işler
yapar).
Mutedil olan dişi — Sıdk-u safadır işi.
(Normal dişi olanların işi, hoş ve
doğrudur).
Nükheti hoş olanın — Hülku de hoştur
anın.
(Kokusu hoş olanın, huyu da güzeldir
'hoştur').
İnce zekanli harif — Aklı da anın hafif.
(Çene kemiği ince olanın, aklı da hafif
olur). I
Ger zekan enli olur — Sahibi gılzat
bulur.
(Enli çenenin sahibi kaba olur).
Mutedil olsa zekan — Âkil olur hem
hasan.
(Çenesi normal olan akıllı ve güzel
olur).
Lihye tavil olsa ger — Sahibidir bı
hüner.
(Uzun sakallı kişi hüner siz olur).
Lihyesi sıktır sakil — Sohbeti eyler tavîl.
(Sık sakallı kişi kabadır; sohbetini de
(konuşmasını da) uzatır).
Riş siyah ve katıl — Oldu zekâye delil.
Siyah ve az sakallı olmak zekâya
delildir).
Köse ki hiç rişi yok — Anın olur mekri
çok.
(Hiç kılı olmayan köse adamın hilesi
çok olur).
Olsa değirmi sakal — Sahibidir pür
kemâl.
(Sakalı değirmi olanın kemâli de
çoktur).
Olsa kafası arız — Humkiledir ol marîz.
(Enît kafalı olan, ahmaklık illetine
tutuktur).
Boynu olan çok dıraz — Rüşdü anın
olur az).
(Boynu çok uzun olanın, olgunluğu az
olur).
İnce ki gerdan olur — Sahibi nâdân
olur.
(Boynu ince olan, cahil olur).
Boynu galiz olsa ol — Rüz-ü şeb olur
ekül.
(Boynu kalın olan, gece gündüz yiyici
(obur) olur).
Boynu olursa kasır — Hilesi olur kesir.
(Boynu kısa olanın hilesi çok olur).
Boynu olan mû'tedil — Hayır iledir
müştağil.
(Boynu normal olan kişinin işi iyilik
yapmaktır).
Her yeri evsat olan — Dilber olur bi
gülman.
(Her yeri orta (normal) olan, şüphesiz
ki güzel olur).
Geri kalan beden organlarının şekil ve
biçimlerini bildirir.
Omuzu sivri olan — Düzd (hırsız) olur
işler yaman.
(Eğri omuzlu kişi, eğrilik olur işi).
Kısa omuz eblehin — Düşkün omuz
esfehin.
(Kısa omuzlu sâf, düşük omuzlu zevke
çok düşkün (aşağılık) olur).
Sâidi eğri kasır — Olsa olur şerir.
(Baldırı eğri ve kısa olan şirret
(doğuşken) olur).
Ger küçük oldusa el — Bî bedel olur
güzel.
(Eller küçük olursa değerli ve güzel
olur).
Isbı-î olan uzun — Ehl-i hüner zü
fünûn.
(Parmakları uzun olan hünerli ve
ma'rifetli olur).
tsbı-î yumuşak olan — Zirek olur- bî
güman.
(Parmakları yumuşak olan, şüphesiz
zeki olur).
Züfrü arız olmasa — Sevanı subh-ü
mesâ.
(Tırnağı enli olmayanı, gece gündüz
sev).
Tırnağı yumru çizik — Olsa o bilmez
yazık.
(Tırnağı yassı ve düz olsa, olur desti
(el) uz). N
Sadrı çıkık olanın — Hülku da beddir
anın.
(Göğüsü çıkık olanın huyu, tabiatı da
kötü olur).
Sadrı eğer olsa dar — Gam yer o leyl-
ü nahar.
(Göğüsü dar olan, gece gündüz
üzüntü duyar).
Sine arız olsa — Gönlü hiç olmaz
melül.
(Göğüsü enli olanın gönlü, hiç
üzüntülü olmaz).
Sadır ve omuzdaki kıl — Cür'ete olmuş
delil.
(Göğüs ve omuzdaki kıl atılganlığın
delilidir).
Sedy-i zen olsa keb'ır — Şehveti oldur
kefil
(Memeleri büyük olan kadının şehveti
çok olur
Sedy-i ger olsa tavîl — Anda lebendir
katil,
(Memesi uzun olan kadının südü az
olur).
Sedy-i zen olsa sağır — Şir olur anda
kesir.
(Memeleri küçük olan kadının südü
çok olur).
Sütlü memeli velüd — Zevcinedir ol
vedüd.
(Memeleri sütlü ve doğurucu kadının
sevgisi kocasınadır).
Mû'tedil olsa meme — Zevci hem anı
eme.
(Kadının memesi normal olursa kocası
onu emer).
Lahmi mülayim olan — Tende olur
lutf-ü can.
(Yumuşak etli olan tende cana yakınlık
olur).
Lahmi olan hoş latîf — Oldu arîf ve
zarif.
(Hoş ve lâtif etli olan ince ve nazik
olur).
Lahmi olan pek katı — Oldu kavi
gılzatı.
(Eti çok katı olanın kabalığı da kuvvetli
olur).
Arkası yassı kişi — Oldu sefahat işi.
(Sırtı yassı olan kişinin işi sefahat
(zevke düşkün) olur).
Zahrı arız olanın — Kuvveti çoktur
anın.
(Sırtı enli olanın kuvveti çok olur).
Ger beli ince olur — Şekli yerince olur.
(ince belli olanın şekli çok güzel olur).
Arkada bittiyse kıl — Şehvete olmuş
delil.
(Sırtı kıllı olan, şehvetli olur).
Batni büyüktür gabi — Bottu küçük
çelebi.
(Karrnı büyük olan az kavrayışlı, küçük
olan da titiz olur).
Batni büyük hem kasır — Bed huy olur
pek asır.
(Karnı büyük ve kısa olanın huyu kötü
ve pek çetin olur).
Ânede bitmezse kıl — Vahşî olur tabî
bil.
(Kasığı kılsız olanın huyu vahşî
(yabanî) olur).
Uyluğu enli olan — Tembel olur bî
güman.
(Uyluğu enli olanın tembel olduğu
şüphesizdir).
Âleti olan sağîr — Oldu reşid ve habîr.
(Âleti küçük olan, olgun ve bilici olur).
Âleti olan tavîl — Humkuna olmuş
delil.
(Âletinin uzun oluşu, kişinin
ahmaklığına delildir).
Ger zeker olsa azîm — Malikidir pek
leîm,
(Tenasül âleti büyük olan erkek, çok
alçak, pinti huylu olur).
Olsa büyük husyeteyn — Hamilidir
pehlivan.
(Yumurta torbası büyük olan erkek
pehlivan olur).
Bıdı' ger olsa sağır — Sahibe sidir
hatır.
(Tenasül âleti küçük olan kadının hatırı
sayılır, beğenilir).
Olsa mülehhem kebir — Şehvet-i
zendir kesir.
(Tenasül âleti etli ve büyük olan kadın,
çok şehvetli olur).
Fahzi olan pek tavil — Şehveti olur
kalil.
(Bacağı çok uzun olanın şehveti az
olur).
A'reç olan bir kıçı — Kibr-ü hasattır işi.
(Bir kıçı topal olanın işi gücü
kibirlenme ve kıskançlıktır).
Rükbesi olan büyük — Yüklenir o hayli
yük.
(Dizi büyük olan epey yük yüklenir).
Sakı galiz olanın — Olmaya lütfü anın.
(Baldırı kalın olanın lûtfu, merhameti
olmaz).
Ka'bi mulahham zeni — Şiveli adet
anı.
(Ökçesi etli olan kadını, güzel huylu
say). ,
Ökçesi yufka olan — Dilber olur bî
güman.
Ökçesi yufka olan kadın, şüphesiz
güzel olur).
Ökçesi kalın o merd — Oldu şecaatte
fert.
(Ökçesi kalın olan erkek, cesur ve
atılgan olur).
Ayağı enli kişi — Cevr-ü cefâdır işi.
(Ayağı enli olan kişinin işi, zahmet ve
işkencedir).
Ger uzun olursa pa — Sahibidir pür
haya.
(Ayağı uzun olanın hayası (utangaçlığı)
çok olur).
tsbai olan uzun — Fehm iledir pür
fünûn.
(Uzun parmaklıların anlayışı, fenleri
(kavrayışı) çok olur).
Hatvası dar olanın — Cünbişi hoştur
anın.
(Kısa adım atanların yürüyüş ve
hareketleri hoş olur).
Çünkü hır âmân olur — Akıl ana
hayran olur.
(Çünkü sallanarak yapılan yürüyüşe
akıl hayran olur).
Âdâmı öldürür o reftârı — Mürdi ihya
eder o güftârı.
(O türlü yürüyüşü adamı öldürür, o
konuşması ölüyü canlandırır).
Hüsn-i zenâne delil — Otuz iki resm
bil. (Kadının güzelliğini belirten 32
resim olduğunu bil). Dört yeri lâzım
siyah — Sâç-ü kaş, kirpik, göz ah.
(Dört yeri siyah olması lâzım, saçı, kaşı
ve âh kirpikleri).
160
Dört yeri ak olan zeyn — Levn-ü diş-ü
zufr-ü ayın.
(Kadının dört yeri beyaz ola, teni, diş,
tırnak ve gözü).
Dört yeri lâzım kızıl — Hadd-ü leb-ü
üsse, dil.
(Dört yerinin kırmızı olması lâzım :
Yanak, dudak, diş eti ve dil).
Dört yeri vâsi' gerek — Kaş-u göz,
sine, göbek.
(Dört yeri geniş olmalı: Kaş, göz,
göğüsf ve göbek).
Dört yeri dayk ola derç — Enf-ü
simâh, ibt ve ferç.
(Dört yeri dar olmalı: Burun, kulak,
koltukaltı ve tenasül âleti).
Dördü kebir ola niyz — Sedy-ü serin
bıd' ve diz.
(Dördü büyük olmalı: Meme, baş,
tenasül âleti ve dizi).
Dördü küçük olmalı — Enf, ağız, ayak
ve eli.
(Dördü küçük olmalı: Burun, ağız, ayak
ve eli).
Savt, beli ince hem — Şekli de bir nice
hem.
(Hem beli, sesi ince ve hem de şekli
nice olmalı).
Lahmi semin-u tarîy olmalı kıldan beri.
(Vücudu hem tavlı ve yumuşak ve hem
de kılsız olmalı).
Böyle kıyafetli ten — Olsa güzeldir o
zen.
(Bu şekildeki bir tenin sahibi olan
kadın güzeldir).
Böyle ki zen hûb olur — Hülkı de
mahbub olur.
(Böyle olan bir kadın hem güzel, hem
de huyu sevimli olur).
(Erzurumlu İbrahim Hakkı Efendi’den)
